Misschien heb je niet echt een beeld bij Montessori of heb je als beeld een school waar kinderen allemaal zelf mogen kiezen wat ze doen. Dat was namelijk wel mijn beeld. Inmiddels weet ik iets meer over Montessori.
In deze serie deel ik meerdere principes uit de Montessori-visie, zodat je steeds meer gaat begrijpen waar Montessori over gaat en om draait.
Vandaag doe ik een poging om uit te leggen wat voor activiteiten bij Montessori horen.
Shelf-work
Een van de bekendste kenmerken van Montessori is het shelf-work. Dit zijn 6-8 activiteiten die neergezet worden in een kast met vakken of een kast met planken. Dit is een lage kast zodat het kind er zelf goed bij kan.
De activiteiten worden uitgekozen en aangepast op de leeftijd en ontwikkelingsfase van het kind. Door goed te observeren leer je als ouder waar je kind behoefte aan heeft. Gooit hij eten van de kinderstoel naar beneden? Het zou weleens zo kunnen zijn dat ze het concept van zwaartekracht uittesten. Een activiteit die je op de shelf kunt zetten is bijvoorbeeld een mandje met verschillende voorwerpen; een balletje, een veertje, een sjaaltje. Deze kunnen ze naar laten vallen om te kijken wat er gebeurt.
Het is gebruikelijk om elke week de activiteiten te wisselen. Iedereen vindt daar zo zijn eigen ritme in en je kunt het dus ook minder vaak doen. Ook niet alle 8 activiteiten hoeven gewisseld. Je kijkt waar je kind nog veel mee speelt; dat is blijkbaar nog interessant. Andere activiteiten wissel je voor iets wat je geschikter lijkt. Doordat je elke week wisselt kun je het ook weleens mis hebben, dat geeft helemaal niks.
De activiteiten op de shelf zijn heel verschillend van doel en aard. Categorieën waar je aan kunt denken zijn:
- Motorisch; balletjes, torens bouwen, rijgen, kannetjes schenken (met bonen en later met water). Ook speelgoed zoals de pickler sluit goed aan bij de Montessori-visie.
- Wiskunde; puzzels met primaire vormen en primaire kleuren, torens bouwen, tellen, bouwen.
- Taal; mandjes met diertjes, spulletjes matchen met kaartjes, letters van schuurpapier, boekjes en lezen.
- Muziek; muziekinstrumentjes voor kinderen, toegang muziekspeler (in welke vorm dan ook).
- Creatief; knutselspullen, horizontaal en verticaal (denk aan een staand krijtbord).
- Kennis van de wereld; bordje met cycli (bijvoorbeeld 4 figuurtjes van een kip, van ei tot kip), kleine speelfiguurtjes.
- Dagelijks leven; borduurwerkje, ritsen, kannetje water, bloemen in een vaas doen, leren vouwen.
Het is zo ontzettend veel en uitgebreid dat ik je aanraad om eens lekker rond te kijken op internet, instagram en pinterest. Wel belangrijk: sommige dingen die je ziet lijken Montessori, maar zijn het niet. Ik vind dat zelf soms ook nog moeilijk te onderscheiden.
Waaraan herken je dat het Montessori is?
- Het is een gesloten activiteit: dat betekent dat er een doel is. Lego is bijvoorbeeld geen gesloten activiteit want je kunt er heel veel mee. Betekent niet dat Lego slecht is, hierna meer over open activiteiten. Een puzzel is gesloten: hij moet gemaakt worden.
- Het is minimalistisch: rustige kleuren, geen batterijen, niet te veel indrukken. Zo heb ik een keer een busy board gekocht, omdat ik dacht dat het Montessori was, maar die is veel te druk voor Montessori.
- Het is (meestal) van natuurlijk materiaal: Montessori materiaal is eigenlijk altijd natuurlijk; hout, metaal, glas. Maar ik vind dat we hier niet te krampachtig in moeten doen. Soms kun je een heel leuke activiteit vinden of maken en is het van plastic, zonde om het dan daarom niet te doen. Let wel op dat als je bijvoorbeeld plastic koopt het niet te schreeuwerig is.
- Het laat het kind het werk doen: dat betekent dat jij niet hoeft te helpen en ook niet hoeft na te kijken. Oorspronkelijk zijn Montessori-activiteiten self-correcting; dat betekent dat ze het vanzelf ontdekken als ze een fout maken. Wel een ingewikkelde voorwaarde vind ik vaak.
- Het is leerzaam: redelijk inkoppertje maar het moet natuurlijk wel leerzaam zijn. Ik denk dat veel leerzaam is, maar het is geen dom vermaak wat je aan het aanbieden bent. Kinderen willen leren en wij zijn er om dat aan te bieden.
Opbouw
In bijna al deze soorten activiteiten zit een opbouw. Dat is echt wel cool om te zien. Zo kun je steeds een beetje moeilijkere dingen aanbieden.
Denk bijvoorbeeld aan de kannetjes waar ik het eerder over had. Dit heet 'pouring activitiy' en er zijn heel veel varianten van (je hoeft het niet helemaal te lezen, het gaat om het idee):
- Droge bonen: Van een kommetje -> met een soeplepel -> in een ander kommetje
- Droge bonen: Van een kommetje -> met een gewone lepel -> in een ander kommetje
- Rijst: Van een kommetje -> met een soeplepel -> in een ander kommetje
- Rijst: Van een kommetje -> met een gewone lepel -> in een ander kommetje
- Water: Van een kommetje -> met een sponsje -> in een ander kommetje
- Water: Van een kommetje -> met een soeplepel -> in een ander kommetje
- Water: Van een kommetje -> met een gewone lepel -> in een ander kommetje
- Droge bonen: Van een kannetje -> gietend -> in een kommetje
- Rijst bonen: Van een kannetje -> gietend -> in een kommetje
- Water bonen: Van een kannetje -> gietend -> in een kommetje
- Droge bonen: Van een kannetje -> gietend -> in een ander kannetje
- Rijst bonen: Van een kannetje -> gietend -> in een ander kannetje
- Water bonen: Van een kannetje -> gietend -> in een ander kannetje
- Droge bonen: Van een glas -> gietend -> in een ander glas
- Rijst bonen: Van een glas -> gietend -> in een ander glas
- Water bonen: Van een glas -> gietend -> in een ander glas
En ga zo maar door! Elke variant biedt net een ander uitdaging en door te observeren kom je er misschien wel achter welke variant geschikt is voor de ontwikkeling van jouw kind. Deze skill nemen ze weer meer wanneer je met ze gaat koken of bakken, of wanneer ze hun ontbijt klaarmaken!
Nog zo'n voorbeeld maar dan met puzzels:
Dan kunnen ze aan elkaar vastzitten.
Daarna zou je nog meer vormen kunnen aanbieden.
Ook puzzels met verschillende groottes van dezelfde vorm zijn gebruikelijk.
Als ze een beetje klaar zijn met die primaire vormen zijn die puzzels die je allemaal wel kent geschikt: vormpjes waarbij je aan het silhouet kunt zien hoe ze moeten. Het fijnst is als er dopjes op zitten, omdat ze dan motorisch beter vooruit kunnen.
Je zou hierbij ook wat puzzelstukjes weg kunnen laten zodat het niet te moeilijk is. Gaandeweg kun je steeds meer stukjes toevoegen, naarmate ze de puzzel beter beheersen.
Zonder knopjes kun je hierna proberen.
Vervolgens komen ze in de puzzels met grote blokken die samen één geheel vormen. Dit zijn in Montessori vaak puzzels die waarheidsgetrouw zijn, dus niet helemaal volgens het plaatje. Zo leren ze bijvoorbeeld de anatomie van een bloem.
Je kunt nu ook kijken naar meerdere soorten puzzels, er zijn echt heel uitdagende. Hieronder zie je nog een paar voorbeelden van die uitdagende puzzels, maar je hebt in Montessori nog veel meer.
Zo kun je dus elke keer een stapje verder. Misschien werkt deze opbouw niet voor jou, maar het gaat om het principe; bij elke vaardigheid kan de moeilijkheid worden opgebouwd en kan het kind dus steeds meer en beter leren.
En moet je dan al deze varianten in huis hebben? Nee, ze missen vast niks als je niet die ene soort hebt aangeboden. Het gaat erom dat er een match is tussen het materiaal en hun ontwikkelingsfase. Moet je daarbij gewoon een stukje weghalen of iets afplakken? Helemaal prima, houd het lekker simpel.
Open spel
Tot slot nog even over open spel. Ik houd van open speelmateriaal. Denk aan treinbanen, lego, duplo, magnatiles, blokken en kapla. Officieel geen Montessorimateriaal, omdat in Montessori elk speelgoed een doel dient. Maar dat betekent niet dat er geen open speelmateriaal aanwezig kan zijn in jouw huis. Bijna alle Montessori-ouders bieden ook open spel aan. Dit kun je onderdeel maken van de shelf, maar het kan ook gewoon ergens anders liggen.
Ook fantasiespel is niet gebruikelijk in Montessori; denk aan vader-en-moedertje, winkeltje enzovoort. Dit omdat dr. Montessori merkte dat de kinderen niet echt geïnteresseerd hierin waren wanneer het aankwam op fantasiespel, omdat de kinderen al zo veel werden betrokken in het echte leven. Doen alsof was dus niet meer nodig. Maar dat betekent wederom niet dat jij hier geen ruimte voor mag bieden in je huis. Fantasiespel is erg nuttig en heel normaal.
Wel is Montessori wat strenger op fantasiespel wat echt losstaat van de realiteit, denk aan heksen, monsters, tovenaars en draken. Dit omdat jonge kinderen het moeilijk vinden werkelijkheid en fantasie te onderscheiden. Doe ermee wat je wilt 😜
Reacties
Een reactie posten