Misschien heb je niet echt een beeld bij Montessori of heb je als beeld een school waar kinderen allemaal zelf mogen kiezen wat ze doen. Dat was namelijk wel mijn beeld. Inmiddels weet ik iets meer over Montessori.
In deze serie deel ik meerdere principes uit de Montessori-visie, zodat je steeds meer gaat begrijpen waar Montessori over gaat en om draait.
Vandaag vertel ik je over het dagelijkse leven.
(Vind je dit onderwerp interessant, lees dan ook deel 3: zelfstandigheid)
Volwaardig lid
In de Montessori-visie is elk mens, dus ook elk kind, volwaardig lid van het gezin en van de maatschappij. In de context van Montessori thuis gaat het dus voornamelijk om het gezin.
Dat een kind zo wordt gezien, heeft gevolgen voor hoe je met hem omgaat. Je kunt hier al veel over lezen in de blog 'respect voor het kind'. Maar hier wil ik wat dieper ingaan op het dagelijks leven.
Het dagelijkse leven
Als een kind wordt gezien als volwaardig lid, wordt het kind meegenomen in het reilen en zeilen van het gezin. Natuurlijk met mate, op het niveau van het kind. Je kunt niet van een tweejarige verwachten een weekmenu klaar te maken.
Op elk niveau van zijn/haar ontwikkeling wordt gekeken hoe je verantwoordelijkheden aan het kind kunt geven en op die manier het kind kunt betrekken in het huishouden.
Ik ga iets meer concreet worden.
Baby
Een baby is nog heel beperkt en is daarom moeilijk mee te nemen in het dagelijks leven. Daarom is het belangrijk veel te praten tegen een baby. Zet de baby erbij tijdens het koken en laat zien wat je doet. Je omschrijft de groenten en wat je ermee gaat doen. Je laat zien hoe de dingen in de pan gaan en dat de kip langzaam bruin wordt. Praten is dé manier om de baby te betrekken bij het dagelijks leven.
Als ze wat ouder zijn en kunnen zitten, wat sterker zijn in motoriek, dan zouden ze misschien al wel wat groenten zelf in de pan kunnen gooien. Zoek naar wat mogelijk is.
Dreumes
Zodra een kind kan lopen opent er een wereld aan mogelijkheden, vooral om ze te betrekken bij het dagelijks leven. Ze kunnen helpen de vaatwasser uitpakken en inpakken. Ze kunnen de tafel dekken, boodschappen opruimen, was in de wasmachine doen en ga zo maar door!
Wanneer je ze als baby al hebt uitgenodigd om mee te kijken en mee te doen, zullen ze nu als dreumes een goed idee hebben van wat de bedoeling is, omdat je ze dat hebt laten zien.
Kijk ook vooral hoe je ze hun eigen taakjes kan laten doen. Hoe kun je zorgen dat ze zelf hun schoenen aan kunnen doen? Hun haren kunnen borstelen? Hun vieze kleren in de was kunnen doen? Je kijkt natuurlijk wat er mogelijk is. Ik kan me zo voorstellen dat een schoen met veters iets te veel is gevraagd. Kijk naar wat ze wel kunnen, waardoor ze uiteindelijk zelfstandige kinderen worden die niet te veel afhankelijk zijn. Afhankelijk zijn is niet leuk.
Nodig kinderen altijd uit: ze móéten niet helpen met de was, ze móéten niet de vaatwasser uitruimen.
Er zijn wel taakjes die hun eigen verantwoordelijkheid kunnen worden. Denk aan de vieze onderbroek in de was doen. Dit is een verantwoordelijkheid die je misschien wel 'verplicht', of liever 'verwacht' kunt maken. Je verwacht dat ze dat doen. Zo bouwen verantwoordelijkheden langzaam op.
Peuter
Peuters zijn super capabel en super geïnteresseerd. Peuters houden echt van helpen en kunnen veel meer dan je denkt. Je moet alleen wel veel geduld hebben en de tijd nemen om ze dingen aan te leren.
Een voorbereide omgeving is hierbij ook van belang. Zo zie je in Montessorihuizen vaak veel spulletjes op kindformaat (een kleine bezem, een handig mes). Ook dingen om ze te helpen, zoals een voorgedrukt placemat met plek voor mes, vork en bord of een schema met stapjes als je opstaat.
Ook in de keuken worden kinderen veel uitgenodigd, door bijvoorbeeld een klein keukentje te hebben of een learning tower.
 |
| learning tower om betrokken te raken in de keuken |
Voor bepaalde vaardigheden kun je zelfs nog een shelf-activiteit maken. Zo zijn er bijvoorbeeld oefenbordjes voor verschillende kleding: ritsen, klittenband, knopen, veters. Ook het oefenen met kannetjes (pouring activities) kunnen nuttig zijn om uiteindelijk te leren koken of drinken in te schenken.
Kleuter
Als je je kind tijdens baby-, dreumes- en peutertijd al veel mogelijkheden hebt gegeven tot het dagelijks leven, dan kun je tijdens de kleutertijd al best veel verwachten. Denk aan het ochtendritueel goed uitvoeren en zichzelf klaarmaken, de tafel dekken, zichzelf klaarmaken om weg te gaan.
Kleuters zullen iets minder interesse tonen dan peuters. Waar peuters bijna alles interessant vinden, worden kleuters veel specifieker in wat ze willen leren. Dat betekent dat ze lang niet meer zo vaak op je uitnodiging in zullen gaan als ze eerder deden. Dat is oké.
Wel ben ik zelf van mening dat een kleuter al best wat verantwoordelijkheden aankan:
- Eigen kamer: bed opmaken, speelgoed opruimen, kleren in de was.
- Eigen lichaam: aankleden, schoenen aan, haren doen.
- Eigen spullen: tas uitpakken en inpakken.
Uiteraard wil een kind ook af en toe geholpen worden, wees daar niet te star in. Maar kijk wel waar je verantwoordelijkheid bij het kind kan laten.
Kijk ook waar je jouw bemoeienis zo gering mogelijk kan maken. Maak bijvoorbeeld een lijstje waar ze zelf kunnen afvinken wat ze gedaan hebben en wat nog moet.
Ook kleine huishoudelijke verantwoordelijkheden kunnen kleuters aan. Denk aan het bestekbakje legen van de vaatwasser, de container ophalen of de hond eten geven.
Schoolkind +
Vanaf nu bouwen de verantwoordelijkheden natuurlijk alleen maar op. Kinderen worden steeds meer eigenaar van hun lichaam, spullen en kamer.
Ze krijgen ook steeds meer verantwoordelijkheden in huis. Het doel hiervan is dat ze leren met verantwoordelijkheid om te gaan en dat ze praktische zaken in huis kunnen, zodat ze dit als volwassene ook kunnen. Loopt dit niet zoals gewenst, ga dan niet lopen vitten, want daar leren ze niet van. Zoek naar hoe je de verantwoordelijkheid kunt teruggeven en ga in gesprek met ze.
Straffen en belonen hoort niet in een Montessori-omgeving en hoort dus ook niet bij klusjes en het dagelijks leven. In essentie is het ook altijd een uitnodiging om mee te doen in het huishouden. Toch vind ik dat kinderen wel verantwoordelijk gehouden mogen worden. Hoe doe je dat dan zonder straffen en belonen?
Geld geven voor klusjes die je van ze mag verwachten werkt averechts. Kinderen worden van belonen minder geneigd dingen gewoon te doen, ze gaan er iets voor terug verwachten. Dat heb je natuurlijk helemaal met geld. Wel zou je een kind wat meer geld nodig heeft aan kunnen bieden wat klusjes te doen tegen betaling. Dit is dan vooraf afgesproken en dit zijn (heel) andere klusjes dan de verantwoordelijkheden die ze al hebben.
Straffen is misschien ook te vermijden. Zoek naar een natuurlijke consequentie: als je de tafel niet opruimt bij de lunch, heb je 's avonds een probleem. Hoe ga je dat oplossen? Laat kinderen tegen hun eigen fouten aanlopen en probeer het een beetje los te laten. (Dus niet redden door de gymtas nog even te brengen misschien? 😉) Wel ben je er om ze te helpen en te begeleiden. Ze kunnen niet alles alleen. Ook kunnen er natuurlijk gewoon regels zijn: we doen eerst ons klusje, daarna kunnen we nog tv kijken. Niet als een beloning; je mag pas tv kijken als je klusje is gedaan, maar meer als een logisch principe.
Video
Dit vond ik echt een topvideo als het gaat om het dagelijks leven en klusjes/taakjes.
Reacties
Een reactie posten