Misschien heb je niet echt een beeld bij Montessori of heb je als beeld een school waar kinderen allemaal zelf mogen kiezen wat ze doen. Dat was namelijk wel mijn beeld. Inmiddels weet ik iets meer over Montessori.
In deze serie deel ik meerdere principes uit de Montessori-visie, zodat je steeds meer gaat begrijpen waar Montessori over gaat en om draait.
Vandaag vertel ik je over gevoelige periodes en playing schemas, of speelschema's.
Gevoelige periodes
Dr. Montessori ontdekte dat kinderen in bepaalde fases van hun leven extra geïnteresseerd zijn in bepaalde activiteiten. Ze kwam erachter dat kinderen een gevoelige periode hebben; een periode waarin ze extra leerbaar zijn voor een bepaalde vaardigheid.
Waarschijnlijk herken je het wel van je eigen kinderen of kinderen uit je omgeving; rond één jaar raken kinderen bijzonder leerbaar en geïnteresseerd in leren lopen. Dit is zo'n gevoelige periode.
Die gevoelige periodes hoef je niet zo veel aan te doen; ze komen vanzelf, het zit in onze natuur. Wel is het goed om bewust te zijn van de periode waar je kind in zit, zodat je de omgeving erop kunt voorbereiden.
Als de gevoelige periode voorbij is, komt hij ook niet meer terug. Dat betekent niet dat een kind dan bijvoorbeeld niet meer kan leren lopen, maar het zal meer moeite kosten dan het kostte in de gevoelige periode. Denk aan kinderen die tweetalig worden opgevoed: de gevoelige periode voor taal is ongeveer 0-6 jaar (ligt iets genuanceerder). Kinderen die in deze tijd worden blootgesteld aan twee talen worden ook daadwerkelijk tweetalig. Later een andere taal als tweede taal leren kost veel meer energie.
De gevoelige periodes
Dr. Montessori onderscheidde 11 verschillende gevoelige periodes.
Beweging (vanaf geboorte)
Kinderen zijn vanaf de geboorte al heel gevoelig voor beweging. Ze ontdekken graag hun lichaam en hun grove en fijne motoriek. Vandaar dat bewegingsvrijheid ook heel belangrijk is in een Montessori-omgeving. Veel van de Montessori-activiteiten zijn ook gericht op fijne en grove motoriek.
.jpeg)
Wiskundige patronen (vanaf geboorte - 3,5 jaar)
Ook zijn kinderen vanaf de geboorte al geïnteresseerd in wiskundige patronen. De Montessori-mobiles spelen hier ook op in. Ook veel activiteiten ondersteunen deze interesse. Denk aan sorteren (op grootte, kleur, enz), torens bouwen, puzzels en tellen in alledaagse situaties.
Emotionele controle (vanaf geboorte - 2,5 jaar)
In deze gevoelige periode hebben kinderen behoefte aan een veilige omgeving, relaties, hechting en leren ze hun emoties te controleren en reguleren. Hierin moeten ze uiteraard nog veel leren. Een manier die past bij de Montessorivisie is positieve discipline, gentle parenting, of hoe je het ook wilt noemen 😉. Meer hierover lees je in deze blog. Hechting is hier uiteraard de grootste tool die je hebt in het allereerste begin.
Orde en structuur (6 mnd - 3,5 jaar)
Kinderen kunnen geobsedeerd zijn door dingen die op hun eigen plek liggen. Ze krijgen een driftbui als dingen anders gaan dan ze gewend zijn. Dit is logisch aangezien het reilen en zeilen van de dag en hun huis hun hele leven is. Maar ook raken kinderen rond 6 maanden extra geïntrigeerd door structuur en orde. Spulletjes sorteren, dingen op een rijtje zetten enzovoort zijn allemaal dingen die je je kind zou kunnen zien doen in deze periode. Zorg dus voor dit soort activiteiten en zorg voor orde en structuur in je huis en in je planning.
Kleine objecten (12 mnd - 3,5 jaar)
Weleens een peutertje minutenlang naar een miertje zien staren? Dit past heel goed in de gevoelige periode voor kleine objecten. Insecten, kruimeltjes, sprietjes en andere hele kleine dingen kunnen heel interessant zijn. Dit draagt ook bij aan hun ontwikkeling voor fijne motoriek. Veel ruimte geven om in de natuur te zijn en daar dingen te ontdekken draagt bij aan deze gevoelige periode.
Zindelijkheid (12 mnd - 18 mnd)
Dit is het tijdsschema waarin kinderen het gevoeligst zijn voor zindelijkheid. Belangrijk is om kinderen snel te helpen met een vieze luier, zodat ze gaan leren wat normaal is. Het goede voorbeeld geven is passend binnen een Montessori-omgeving.
Taal en woordenschat (vanaf geboorte)
Door hun absorberende geest nemen jonge kinderen al heel veel taal in zich op. De basis wordt zelfs al gelegd in de baarmoeder. Na zo'n 12 maanden gaan kinderen zelf ook woordenschat opbouwen. In Montessori wordt er veel en volledig gepraat tegen kinderen. Ook vanuit respect worden kinderen niet klein gehouden in de taal of worden woorden aangepast, maar wordt er zo rijk mogelijke taal aangeboden. Voorlezen hoort hierbij.
Sensitiviteit (2,5 - 6,5 jaar)
In deze periode zijn kinderen vooral aan het leren met hun handen en willen ze alles aanraken. Ze leren door te doen en te voelen met hun handen. Belangrijk als opvoeder is te beseffen dat kinderen vooral leren van dingen voelen en zien en niet zo zeer van wat je zegt. Een kind corrigeren door het goede voorbeeld te geven of fysiek te begeleiden is beter dan het alleen te zeggen.
Letters (2,5 - 5 jaar)
In deze periode raken kinderen geïnteresseerd in de vorm en klank van letters. In een Montessori-omgeving wordt daarom veel gebruik gemaakt van zandletters (zie plaatje). Dit voldoet ook aan de sensitieve behoefte die kinderen hebben; ze leren door te voelen.
Muziek (3 jaar + )
Muziek draagt niet alleen bij aan muzikale kennis en gevoel, maar het zorgt voor veel meer groei in het brein van een kind. Daarom is ruimte voor muziek van belang in deze periode. Zelf muziek maken met instrumenten, dansen en liedjes leren passen goed bij deze gevoelige periode.
Lezen en schrijven (3 jaar +)
Rond 3 jaar raken kinderen erg geïnteresseerd in het echte lezen en schrijven. Dit is best een groot onderwerp om hier te beschrijven. Er zit een hele methodiek achter lezen en schrijven binnen Montessori. Houd de blog in de gaten, want daar ga ik vast nog meer over delen. Het belangrijkste wat je thuis kunt doen is heel veel lezen en voorlezen. Ga samen naar de bieb en laat ze hierin ook lekker zelf kiezen. Merk je echt dat ze al graag willen leren lezen? Dan kun je je er meer in verdiepen en zijn de zandletters nuttig om aan te schaffen of te maken.
Speelschema's
Ik wilde ook nog graag delen over speelschema's, maar dat wordt een beetje te veel voor één blog. De volgende blog zal over speelschema's gaan.
Dus...
Door observatie zie je waar je kind in geïnteresseerd is en wat ze graag doen en willen leren. Hier kun je de omgeving op inrichten, door bepaalde activiteiten te kiezen. Activiteiten die je op de shelf legt, maar denk ook aan alledaagse activiteiten. Ook tijd en ruimte zijn hierin belangrijk, door bijvoorbeeld extra tijd te maken om het huis op te ruimen als ze in de orde-periode zitten, of vaker naar buiten te gaan als ze kleine objecten zo interessant vinden.
Downloads
Ik heb hierbij een overzicht voor mezelf gemaakt.
Reacties
Een reactie posten